عزیز هموطنلر
٧٠ ایل اول داغیدیجی دنیا مهاربه سینی گئریده بوراخاراق، فاشیزمین مغلوبیتیندن سونرا بیر چوخ ئولکه لرین خالقلاری فورصت تاپاراق محاربه نین داغینتیلاری اوزه رینده اؤزلری اوچون مستقل، آزاد و آباد مملکت قورماغا باشلادیلار. بو اؤلکه لر کیمی بیزیم اؤلکه ده بو شرایطدن استفاده ائتدی. دیکتاتور رضا شاه حکومتی دؤوریلدیکده اؤلکه ده نسبی دموکراتیک فضانین آچیلماسی وطن سئور، مترقی پارتیا و جمعیتلره ده فعالیت امکانی یاراتدی. آزادلیق سئور، وطن پرور و مترقی قوه لر بوتون گوجلرینی سفربر ائده رک، خالقی تشکیلاتلاندیرماقلا سیاسی – اقتصادی، اجتماعی انکشافدان گئری قالمیش اؤلکه نی خلاص ائتمک ایسته ییردیلر. بو مقصده نایل اولماق اوچون ملی – سیاسی، مدنی پارتیا و تشکیلاتلارین یارادیلماسی گونون واجیب مسئله سینه چئوریلدی. حاکمیت داخلی مرتجع قوه لرین، مولکه دارلارین، بیر قروپ روحانی و بازار آداملارینین ارتجاع جبهه سینده دوروب، دیره نیشلرینه باخمایاراق، زحمتکشلرین، ضیالیلارین هابئله اورتا طبقه لرین اکثریتی سیاسی و صنفی تشکیلاتلارا قوشولدولار.
کئچمیشده آذربایجاندا ملی- سیاسی و صنفی تجربه سی چوخ اولدوغوندان ا رضا شاه دیکتاتوراسی دؤورونون توره تدییی فسادلارا قارشی مبارزه عزمی آذربایجان خالقیندا داها دا یوکسک ایدی. بو استقامتده سید جعفر پیشه ورینین رهبرلیی آلتیندا مترقی و آزادلیق سئور قوه لر قرارا گلدیلر کی، بو منطقه ده بیر داها آزادلیق بایراغی دالغالاندیرسینلار. ستار خان، باقر خان، حیدر عمواوغلو و شیخ محمد خیابانی داوامچیلاری ١٣٢٤- جو ایل شهریورین ١٢- ده (٣ سنتیابر ١٩٤٥) خالقین ایستک و آرزولارینی گرچکلشدیرمک اوچون بیر یئره توپلاشیب تشکیلات یاراتماغا قرار ویردیلر. بو ییغینجاق ١٢ شهریور مراجعتنامه سینین نشری ایله نتیجه لندی. دئمک اولار کی، ١٢ شهریور مراجعتنامه سی عمومی شکیلده آذربایجان خالقینین ایستک و آرزولارینی بیان ائدیردی. آذربایجان خالقینین و اؤلکه نین دموکراتیک قوه لرین اکثریتی بو مراجعتنامه نی مدافعه ائدیردیلر.
مراجعتنامه نین نشری مرکزی دؤولتین مأمورلاری و ارتجاع قوه لری طرفیندن منفی قارشیلاندی، بو بیانات اؤز مقصدینه چاتماسین دئیه، اونلار هر جور پوزوجولوق فعالیتینه ال آتدیلار. لاکین بونا باخمایاراق بیر آی چکمه دن، یعنی ایلین مهر آینیندا ٢٤٧ نماینده دن عبارت آذربایجان دموکرات فرقه سینین ایلک قورولتایی تبریزین فردوسی بناسینین سالانوندا تشکیل اولوندو. قورولتای گئنیش مذاکره دن سونرا آذربایجان دموکرات فرقه سینین نظامنامه و پروقرامینی تصدیق ایتدی. همچنین قورولتایدا ٤١ نفردن عبارت مرکزی کمیته نین عضولری سچیلدی. سید جعفر پیشه وری آدف- نین صدری سچیلدی.
بئله لیکله ١٣٢٤- جو ایل آذر آیینین ٢١- ده (12 دکابر ١٩٤٥) آذربایجان ملی حکومتی رسمی شکیلده اؤز ایشینه باشلادی. آذربایجان ملی حکومتی مرکزین بوتون پوزوجولوق فعالیتلرینه باخمایاراق قیصا مدت عرضینده آذربایجاندا اقتصادی، اجتماعی و مدنی ساحه لرده چوخلو اصلاحاتلار حیاتا کئچیردی. او جمله دن:
– ارباب- رعیت مناسبنلرینده کوکلو اصلاحات آپاریلدی. خالصه (دؤولت) تورپاقلاری، حرکاتا قارشی و آذربایجانی ترک ائدن بویوک ملکه دارلارین تورپاقلاری پولسوز کندلیلر آراسیندا بولوشدورولدو. توخوم، سو و باشقا اکین وسائطینی آلماق اؤچون یوخسول کندلیلره کرئدیت(وام) وئرمک مقصدیله یئنی «فلاحت بانک» (آقرار بانکی) یارادیلدی. سووارماق اوچون فیرمالار یارادیلدی. آذربایجان دموکرات فرقه سینین رهبرلی یی ایله آذربایجان خالقی گئنیش شکیلده یوللارین، شهرلرین و کندلرین آبادلاشدیریلماسینا باشلادیلار. ایشسیزلیگه قارشی جدی تدبیرلر پلانی حاضرلاندی. کئچمیش و اسکی زاوودلار برپا اولوناراق فعالیته باشلادی. یئنی موسسه و فابریکلر یارادیلدی. بوتون یئرلرده صحیه شعبه لری یارادیلدی.
آنا دیلینین رسمی دؤولت دیلی اولماسی ایله آذربایجانین مدنیتینه و تحصیلینه گئنیش امکان یاراندی. مکتبلرین آرتماسی، اونیورسیتئتین تآسیس اولونماسی، مطبوعاتین گئنیش فعالیتی، رادیو شیرکتینین یارادیلماسی، چاپخانالارین تشکیلی، او جمله دن«آذربایجان چاپخاناسی» اینجه صنت اداره سینین یارادیلماسی، تآتر و فلارمونییانین تشکیلی، ملی آنسانبللارین تشکیلی، هابئله «آذربایجان شاعرلر مجلسی» نین یارادیلماسی و سایره. گؤرولن مهم ایشلردن نمونه لردیر.
– آذربایجاندا ایلک دفعه کیشی – قادین برابر حقوقلوغو رسمیته تانیندی. قادینلار سئچیب – سئچیلمک حقوقو قازاندیلار. سیاسی و اجتماعی فعالیت حقوقونا یییه لندیلر
. بو حیرت ائدیجی دموکراتیک ده ییشیکلیکلر هامینین دقتینی اؤزونه جلب ایتدی. حتی قوام السلطنه دؤولتی ١٣٢٥- جی ایل اوردیبهشت آینین ٢- ده تصدیق ائتدییی ٧- ماده لیک مقاویله ده عتراف ائده رک یازیر: او منطقه نین اصلاحاتی دقتیمیزی اؤزونه جلب ائتمیشدیر.»
غیرتلی آذربایجان اؤولادلاری !
بو مراجعتنامه نشریندن ٧٠ ایل کئچیر. مراجعتنامه ده یازیلان مدعالار آذربایجان خالقینین اسکی ایستک و آرزولاریندان ایلهام آلاراق، سید جعفر پیشه وری نین رهبرلی یی ایله یئنی حرکاتین باشلانغیجینا سبب اولدو. بو مراجعتنامه خاص دونیا گؤروشو اساسیندا و مودروکجه سینه یازیلدیغی اوچون اونو حاضرلایانلارین اوزاقگؤرنلیکلرینه دلالت ائدیردی. بو مراجعتنامه ده استقلال، آزادلیق، ملی حاکمیت حقوقو و ایرانین اراضی بوتؤولویو اساس مسئله اولاراق قید ائدیلمیشدیر. همچنین مراجعتنامه ده ارتجاعیا سون قویماق، استبداد و مستملکه چیلی یه قارشی مبارزه آپارماق دا مهم موضولاردان بیری کیمی اؤز عکسینی تاپمیشدی. همین مسئله آذربایجان ضیالیلاری، آزادلیق¬سئورلرینین و زحمتکشلرینین ایستکلریندن دوغموشدور. «ایرانا دموکراتیا و آذربایجانا مختاریت» شعاری آذربایجان خالقینی اؤلکه نین باشقا خالقلاری ایله بیرلشدیره رک، اونلاری بیرگه مبارزه یه دعوت ائدیردی.
رضا شاهین قاچماسییلا اؤلکه ده نسبی شکیلده دموکراتیک فضا یاراندی. بئله بیر شرایطده پیشه وری سلاحداشلاری ایله بیرلیکده اؤلکه ده دموکراتیانی و آذربایجاندا ایسه ملی حاکمیت حقوقونو برپا ائتمک اوچون ملی – آزادلیق بایراغینی اله آلاراق اؤن جبهه ده مبارزه یه باشلادی. آذربایجان انقلابچیلاری مشروطه و خیابانی حرکاتینین هدفلرینی گرچکلشدیرمکده قرارلی ائدیلر. آذربایجان دموکرات فرقه سینین دموکراتیک پروقرامی بوتون ارتجاعقووه لری طرفیندن کین، نیفرت و دشمنچیلیکله قارشیلاندی. ارتجاع جبهه سی بوتون گوجو ایله بو مختار دؤولتین آپاردیغی دموکراتیک اصلاحاتلارا مانع اولماقلا برابر، اؤلکه نین باشقا یئرلرینه یاییلماسینین قارشیسینی آلماغا چالیشدی. بو یولدا مختلف حیله لره ال آتدی. آمریکا و انگیلترنین ال آلتیلاری آذربایجان دموکرات فرقه سینی سپاراتچیلیقدا اتهام ایتدیلر. خانلار و ارتجاع قوه لری آذربایجانین شهر، کندلرینده قتل، غارته باشلادیلار. مرکزی دؤولت خادیملری پوزوجولوق فعالیتی ایله مشغول اولدولار. آذربایجاندا آبادلیق ایشلرینین قارشیسینی آلماق مقصدیله مرکزی دؤولت آذربایجان بانکلاریندا اولان بوتون نقد پوللاری بوشالداراق، تهرانا گوندردی. بو حیله و پوزوجولوقلارا باخمایاراق یئنه ده آذربایجان ملی حکومتی قیصا بیر مدتده مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و مدنی ساحه لرده بؤیوک ایشلر گؤرمه یه نایل اولدو. ٧٠ ایل کئچمه سینه باخمایاراق هله ده بو اصلاحاتلارین بیر قیسمی او دؤوروندن یادیگار اولاراق قالماقدادیر. بو ایسه بیر چوخلاری طرفیندن تقدیر اولونور.
آزادلیق¬سئور و دموکراتیک قوه لر!
١٢شهریور مراجعتنامه سینین نشریندن ٧٠ ایل کئچمه سینه باخمایاراق، هله ده بو بیاناتین مدعالارینین بؤیوک بیر قیسمی ایجرا اولونمامیشدیر. ١٣٥٧- جی ایلین (١٩٧٩فورال) بهمن انقلابی پهلوی رژیمینه سون قویدو. بو انقلابین غلبه سینده آذربایجان خالقینین بؤیوک و تعیین ائدیجی رولو اولموشدور. دیکتاتورا رژیمینین دئوریلمه سیله اؤلکه ده دموکراتیا و آزادلیغین برقرار اولماسی گؤزله¬نیلدی¬یی اوچون گمان ائدیردی کی، آزادلیغین تأمین اولماسیلا ایران خالقلاری دا اؤز ملی حاکمیتلرینی قورماق حقوقونا نایل اولاجاقلار. اما انقلاب و اونون مقصدلرینه قارشی اولان ارتجاع قوه لری قدرتی اله آلماقلا خالقین هدف لری بیر – بیرینین دالیجا گؤز آردینا آلیندی. انقلابی مدافعه ائدن پارتیا و تشکیلاتلار داغیدیلاراق، سیردان چیخاریلیب و فعالیتلری قاداغان اولوندو. سیاسی، صینفی تشکیلاتلارین رهبر و کادرلارینین اکثریتی توتولاراق حبس ائدیلدیلر. اسلام جمهوریتینین حبسخانالاری بشر تاریخینین ان قورخونج زیندانلارینا چئوریلدی. خالقین حقوق، آزادلیقلارینی مدافعه ائدن قادین و کیشیلر شکنجه ائدیله رک اعدام اولوندولار. بو فاجعه دونیا اجتماعیتی طرفیندن «ملی فاجعه» آدلاندیریلدی. بونا باخمایاراق، رژیمین شکنجه مکانیزمی خالقین مبارزه عزمینی قیرا بیلمه دی. آزادلیق و اجتماعی عدالته نایل اولماق مقصدیله قادینلار، گنجلر، زحمتکشلر و سایرقووه لر اؤز مبارزه لرینی دوام ایئتدیردیلر. بونولا یاناشی، اؤلکه ده یاشایان ملتلر ده تاپدالانمیش حقوقلارینین برپاسی اوچون مجادله لرینین وسعتینی گنیشلندیردیلر.
اؤلکه نین ائله بیر بحرانلی و خاص شرایطینده بیز ١٢ شهریور بیاناتینین نشرینین ٧٠- جی ایلدونومونو قارشیلاییریق. اوزون ایللر مناقشه و صرف اولان آغیر، داغیدیجی خرجلردن سونرا نهایت کی، ٥+١ اؤلکه لر (آمریکا، انگلتره، روسیه، فرانسا، چین و آلمانیا) ایله نؤوه سازیشی امضالاندی. بو راضیلاشما ائله بیر وضعیتده امضالاندی کی، اؤلکه نی محاربه و آغیر بحران کابوسو تهدید ائدیردی. بئله بیر شرایطین یارانما احتمالی اؤلکه اجتماعیتینی دهشته سالمیشدی. اونا گؤره ده اؤلکه اهالیسی طرفیندن بو سازیش آلقیشلاندی. اهالی گؤزله ییر کی، بو راضیلاشما دونیا اجتماعیتی ایله مناقشه یه سون قویماقلا یاناشی، اؤلکه نین اؤلومجول اقتصادیاتینین دیرچلمه سینه کمک ائتسین. البته اهالی طرفیندن بئله بیر نگرانچیلیق دا مشاهده اولماقدادیر. اولمایا پرده آرخاسی سازیشلر اؤلکه نین استقلال و ملی حاکمیتینه داها دا زیان وورسون. چونکی، امپریالیست دؤولتلر، باشدا آمریکا اولماقلا، بوتون دونیا اؤلکه لرینین اهالیسینه، او جمله دن ایران اهالیسینه یوخو گؤرموشلر. یعنی اونلارین داها دا یوخسوللاشماسینا پلان جیزمیشلار.
ایران اسلام رژیمی بوتون بو ایللر عرضینده اؤز داخلی بحرانلارینی سرحددن کنار، خصوصیله غرب اؤلکه لرینین اقتصادی سانکسیالاری ایله علاقه لندیرمه یه چالیشیب. اما آذربایجان دموکرات فرقه سی اؤلکه ده اولان بوتون بحرانلارینین سببینی بیرینجی نؤوبه ده «ولایتی – مطلقه»، اونون باجاریقسیزلیغی و کارروپسیایا بولاشمین بوروکراتیک ستوروکتور بحرانی درینلشدیریبدیر. بو اوزدن ده اگر استبداد ستروکتورو ده¬ییشمزسه و خالقین اؤز مقدراتینی تعیین ائتمک ده رولو آرتمازسا، سانکسیالارین گؤتورولمه سی یاخود غرب اؤلکه لری ایله مناسبتلرین عادیلشمه سی بو بحرانین حللینده اوغورلو اولمایاجاق.
آذربایجان دموکرات فرقه سی مرکزی کمیته سی
شهریور ١٣٩٤ (سنتیابر ٢٠١٥)