1324
عصریمیزده ووجوده گلن جهانشمول بؤیوک سیاسی و اجتماعی حادثه‌لر گؤستردی کی، خالقلاری اسارت آلتینا آلیب اونلارین زحمتیندن سوء-استفاده ائتمه‌دن کئچینه بیلمه‌ین کؤهنلمیش و چوروموش اجتماعی وضعیتین محو اولماسی دؤورو گلیب چاتمیش‌دیر.
بوگون دونیانین خالقلاری آچیقدان-آچیغاظلوم و فیشار زنجیرلرینی ابدی اولا‌راق قیریب بشریتین بؤیوک قوربانلار باهاسینا قازاندیغی آزادلیغی هر قیمته اولورسا-اولسون ایسته ییرلر، اونا گؤره هر یئرده دئموکراتلیق طرفداری ایله ارتیجا آراسیندا و او حاکمیتی ساخلاماغا جان آتان بیر اوووج ظالم‌لارلا، آزادلیق ایسته‌ین خالقلار آراسیندا قیزغین مبارزه گوندن-گونه شدت‌لنیر. بوگون اجتماعی اقتصادی و فرهنگ جهتدن ابتدای حالدا یاشایان طایفه‌لار و قبیله‌لر بئله هر جور فیشار و تضییقینعلئیهینه چیخیب اؤز حیاتلارینی مستقیلو آزاد طرزده قورماق ایسته ییرلر.
متفیق‌لرین و دئموکراتیک قوه‌لرین بین الملل ارتجا مرکزی اولان فاشیست آلمان جهانگیرلیگی اوزه ریندهغلبه چالماسی نه اینکی آوروپانین ایره‌لیده گئدن خالقلاری وحشت و اضطراب‌دان خلاص ائتدی، بلکه بوتون دونیانی، و او جمله‌دن شرقینصنایع جهتدن دالدا قالمیش ضعیف اؤلکه‌لریندهیاشایان خالق‌لاری‌نین آزاد اولماق و دئموکراتیک دؤولت یاراتماق اامیدینی گوجلندیردی. آذربایجان اؤز گله جه گینه بؤیوک امیدله باخان آزاد و دئموکراتیک حیاتیاراتماق اوچون هر جور فداکارلیغا حاضر اولان اولکه‌لردن بیری‌سی‌دیر.
یوز ایللرله خالقیمیزی اسارت آلتیندا ساخلاماق سیاستینی تعقیب ائدن داخیلی و خاریجی جینایتکارلار میلیون‌لارجا آذربایجان‌لی‌لارین قان تریلهوجودا گتیردیک‌لری ثروتینی چکیب، آپارماقلا کیفایتلنمه‌ییب، اونون بؤیوک تاریخینی قدیم مدنیتینی، آهنگدار دیلینی، بیر سؤزله میللی وارلیغینی اینکار ائدیر. اونو اسارت حالیندا ساخلاماغا چالیشیرلار. لاکین خالقیمیز هئچ بیر زامان دوشمن‌لرینه باش ایمه میش‌دیر. او آغیر مبارزه‌لرده اؤز تورپاغی‌نین شرفینی ساخلاماغا موفق اولوب، اؤز تاریخینی، دیلینی و مدنیتینی حفظ ائتمیش‌دیر.
ستارخان و شئیخ محمد خیابانی کیمی بؤیوک سیما‌لار آذربایجان خالقی‌نین آزادلیغی اوغروندا آپاردیقلاری مبارزه‌ده بؤیوک فداکارلیق‌لار گؤسترمیش و دونیانی حیرته سالمیشدی. استبداد و ارتجاععلئیهینه مبارزه‌ده آذربایجان خالقین بوتون اؤز هموطن‌لرینه کؤمک‌لر ائتمیش‌دیر، ایندی ده ایراندا حقیقی آزادلیق، استقلال و دئموکراسی اصول-ادارهیاراتماق آذربایجان خالقی‌نینعالی هدفی‌دیر. او ایراندا اقلیت تشکیل ائدن بوتون خالق‌لارین ازجمله کوردلر و ائرمنی‌لر و غیری‌لری‌نین آپاردیقلاری آزادلیق حرکاتی‌نین پیشوالاریندان ساییلیر. ایران‌لی‌لارین هامی‌سینی بیرلشدیرن و دوست ائدن ده بو آرزو و آمال‌دیر، چونکی رضا خان استیدادین ظلمو بو خالق‌لارین هامی‌سینی آیاقدان سالمیش‌دیر. بو ماجرا بیر ده تکرار اولورسا، یئنه هامی ایران خالقینی استثناء‌سیز بیر صورتده فلاکته سؤوق ائده‌جک‌دیر.
رضا خان استبدادی هیتلرین فاشیست افکار و آمالینی وطنیمیزه کئچیره‌رک ظلم و اسارتی گوجلندیردی. ایران داخیلیندهیاشایان آذربایجانلی، کورد، آسوری و باشقا‌لاری دوغما آنا دیلیندهیازیب اوخوماق، یئرلی اداره و محکمه‌لردن آنا دیلینده استفاده ائتمک امکانینی و قاداغان ائتدی. نتیجه‌ده خالقلار آراسیندا بؤیوک نفاقوجودا گتیردی. بو استبداد هیکلی‌نینییخیلماسیندان 4 ایل کئچدیگینه باخمایا‌راق مورتجععنصرلر گئت-گئده حیاسیزلاشا‌راق خالقا هجوما کئچیب، اونون دئموکراتیک حرکاتینی بوغماقدا‌دیرلار.
ارتجاع مملکتیمیزینصنایع جهتدن ترقی ائدیب، گوجلو و قدرتلی اولماسینی ایسته-میر، اونو نوح ایامیندان قالما وضعیتده ساخلاماغا جهد ائدیر. خصوصا خالقیمیزین ترقی چارخینا گئری دؤنمک ایسته‌ین بو مرتجعانه سیاستعلئیهینه جدن قیام ائتمهلیدیر. بوتون ایران خالقلاری‌نینعمومی آرزولاریندان باشقا آذربایجانین بیر چوخ یئرلی خصوصیت‌لری ده واردیر کی، خالقیمیزی بؤیوک سیاسی اقتصادی و مدنی خصوصیت‌لره مالیک‌دیر. بیز وار قوتیمیزله اثبات ائتمه¬لیگیک کی، وطنیمیزینطالعینی و مقدراتینی گوج و اراده‌میزله تعیین ائتمه¬لیگیک. دونیا وضعیتی‌نینیاراتدیغی فرصتدن استفاده ائدیب، حیاتیمیزی ایسه دئدیگیمیز کیمی،یعنی حقیقی دئموکراسی اوصولو داخیلینده آزاد یاشاماق اساسی عذره قورمالیییق و بو فورست‌دن ایستیفاده ائتمک اوچون طبقه و صینیف آیری‌لیغی نظرده توتماییب، هر بیر آزادیخواه آذربایجان‌لی‌نین چالیشماسی لازمدیر. بوتون آذربایجاندایاشایان جاماعات، میللیت و دیل آیری‌لیغینی نظره آلماییب ال-اله وئریب، سعی و تلاش گؤسترمه‌لی‌دیر. دئموکراتیک و آزادلیق ایدئا‌لییولوندا بوتون وطنداش‌لار واحد بیر طبقه کیمی بیرلشمه‌لی و هر جور مبارزه‌یه حاضر اولمالیدیر.
آذربایجان ایرانین آیرییئرلری کیمی معاصر و مدنی مملکت‌لردن یوز ایللرله دالی قالمیش‌دیر. عصریمیز ماشین، ائلئکتریک، علم عصری و بؤیوکصنایع و ماشین‌لارلا تهجیز اولونموش صنعت و فلاحت عصری‌دیر. بیز افتخارلا دولو تاریخیمیزه لاییق اولماق اجدادیمیزین عظمت و شهرتینییئنی‌دن جانلان‌دیرماق فیکرینده¬ییک. وطنیمیزی مترقیصنایع و حقیقی بیر دئموکراتیک اؤلکه‌یه چئویرمه-لیگیک. یوخسا گوج‌لرین اسارتی آلتیندان قورتارا بیلمه‌ییب، چوخ تئز بیر زاماندا محو اولا بیلریک. سیاسی-اقتصادی و مدنی حیاتینی زامانین تقاضاسینا گؤره قورا بیلمه‌ین و چوروموش کؤهنه اجتماعی وضعیتین منگنه‌سینده اسیر قالان بیر میللت اؤز استقلال و آزادلیغینی ساخلاماغا موفق اولوب، امپئریالیست دؤولت‌لرین اسارتیندن خلاص اولا بیلمز. بو اجتماعیو طبیعتین پوزولماز قانونلارینداندیر. اونا گؤره آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی آذربایجان صنایع و تجارت و علمی فلاحت جهتدن ترقی‌سینی حقیقی خالق حاکمیتی و میللی دئموکراتلیق اوصولونون غلبه‌سینیضروری شرط‌لردن ساییر. فیرقه‌میز ائله بیر زاماندا ایشه باشلاییر کی، بوتون دونیادا دئموکراتلیق جبهه غلبه چالدیغی کیمی ضعیف و گوجسوز میللتلر آتلانتیک منشوری اساسی اوزه¬رینده اؤز حیاتلارینی ایسته¬دیک‌لری کیمی قورماق حقوقونو الده ائتمه‌یه موفق اولموشلار. میللی دئموکراتیک بیر تشکیلات اولان آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی ایرانین و بلاخص آذربایجانین خصوصیت‌لرینه گؤره اؤزونون ان یاخین وظیفه‌لرینی آشاغیداکی شکیلده تعیین ائدیر.
عمومی و سیاسی مسئله‌لر
۱. آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی ایرانین تمامیت و استقلالینی مدافعه ائتمکله برابر، آذربایجانین میللی و یئرلی خصوصیت‌لرینی نظره آلا‌راق، اونون اقتصادی، سیاسی و میللی مدنی ترقی‌سینیسرعتلندیرمک مقصدیله بلاتأخیر ایالت و شهر انجومنلری‌نین انتخابینا باشلانماسینی طلب ائدیر. ۲
. آذربایجان ایران داخیلینده مدنی-اقتصادی-تجارت دیل و فرهنگ جهت‌ن میللی مختاریت و اؤز حیاتینی ایستدیگی کیمی قورماق اوچون گئنیش حقوقلار تحصیل ائتمک فیرقه¬میزین ان اساس وظیفه‌لریندندیر. ۳
. فیرقه‌میز فرد آزادلیغی‌نین تأمین ائدیلمه‌سی و هموطنلیک حقوقونون مقدس اساسلاریندان ساییر و اونون یولوندا مبارزه ائدیر
. مملکتی فلاکته سؤوق ائتمیش اونون اقتصادی، اجتماعی و سیاسی تنزلولونه سبب اولوب خالقیظلمت و جهالتده ساخلایان مستبدلر حاکمیتی جدی صورتده محو ائدیلمه‌لی‌دیر.
۵. خالقا سؤز آزادلیغی، وجدان آزادلیغی، مطبوعات آزادلیغی و تشکیلات آزادلیغی وئریلمهلیدیر. مستبدلر و فاشیزم افکارینی تبلیغ ائدن مرتجعلر بو بؤیوک نعمتلردن محروم ائدیلمه‌لی‌دیر. ۶
. خالقین عمومی رای وئرمه‌سی یولو ایله مملکتین دردلرینی قانان و اونون یارا‌لارینی ساغالتماق ایسته‌ین و بونا قادیر اولان حقیقی خالق دئموکراتیک دؤولتی یارادیلما‌لی‌دیر.
۷. استثنا‌سیز اولماق، اوزره ایگیرمی یاشینا چاتمیش بوتون کیشی و آروادلار انتخاب ائتمه‌یه ۲۷-دن ۸۰ یاشینا چاتان‌لارا ینتیخاب اولماق، ایختیاری وئریلمهلیدیر. انتخابدا تهدید و تنبیه کیمی خائنانه حرکتلرین قطعی صورتده قاباغی آلینمالیدیر. خالق مستقل، متناسب مخفی بیر صورتده اؤز قانونی رایینی بیلدیرمک امکانینا مالیک اولمالیدیر. آنجاق بو یول ایله حقیقی خالق نماینده‌سی اولان میللت خادیم‌لرینی انتخاب ائتمک ممکن اولا بیلر.
انتخابات بوتون مملکتده تأخیرسیز اولا‌راق معین و قیسا مدتده انجام تاپما‌لی‌دیر. . بوتون متفیق و دئموکراتیک میللتلر و خصوصا یاخین قونشوموز اولان شورا جمهوریت‌لری اتفاقی ایله اولان صمیمی و دوستلوغوموزو ساخلاماق خاریجی سیاستیمیزین اساسینی تشکیل ائتمهلیدیر. .
دؤولت تشکیلاتی استبداد و دیکتاتورلوق طرفدارلاریندان و فاشیست فیکیرلی آدام‌لاردان تمیزلنمه‌لی‌دیر. دؤولت قوللوقچولاری، مثلا ژاندارم و پولیس مأمورلاری‌نین قانون‌سوز و تجاوزکارانه حرکت‌لرینه هئچ وجهی¬له یول وئریلمه-مه‌لی‌دیر. اختلاس و روشوتخورلوق تامامیله آرا‌دان قالدیریلمالیدیر.
اقتصادی و تجارت مسئله‌لری حاقیندا
آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی مملکتی ترقی یولونا چیخارتماق و خالقین آزادلیغینی خاریجی و داخیلی ارتجاعین تعروضوندان قوروماق اوچون وطنیمیزین اقیتصادیاتی‌نین اساسلی صورتده ده¬ییشیلمه‌سینی و آشاغیداکی اقتصادی تدبیرلرله حیاتا کئچیریلمه‌سینی لازیم و واجیب بیلیر
. ۱۰. دؤورونو کئچیریب چوروموش اقتصادی اصول عالی و معاصر اقتصادی اجتماعی شرط ایله عوض اولونما‌لی‌دیر. خالقیمیز اؤز میللی و آغیر صنایعی وجوده گتیریب، اونو معاصر بیر حالا سالما‌لی‌دیر. ائله تدبیر گؤرمه‌لی‌دیر کی، چوخ تئز بیر زامادا اؤلکه‌میز صنایع محصولونا اولان احتیاجینی اؤز کارخانا‌لاری واسطه‌سیله تأمین ائتمک ممکن اولسون. مملکت دوچار اولدوغو فقر و فلاکتدن قورتاریب، مترقی و ثروتمند مملکت‌لر ردیفینه (سیراسینا) کئچه بیلسین.
۱۱. استبداد دؤورونده آپاریلان خائنانه سیاست نتیجه‌سینده آذربایجانین ثروت‌لری چکیلیب آپاریلمیش و اورادا نه بیر گؤرکملی کارخانا، نه بیر فابریک، نه ده آیری بیر مهم صنعت اوجاغی وجوده گلمیشدی. بونو نظره آلا‌راق آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی آذربایجاندا میللی صنایع یارادیلماسینی، فابریک، مکتب و مریضخانا (خسته‌خانا) وجوده گتیریب و یول‌لار چکیلمه‌سی اوچون وسیله‌لر وجوده گلمه‌سینی جیددن طلب ائدیر، ایالت و ویلایت انجومنه‌لری واسطه¬سیله نایل اولاجاغینا اینانیر. آذربایجانین گلیری‌نین بؤیوک قیسمی بو یوخاری‌داکی تدبیرلرله آذربایجانین آبادلیغینا صرف ائدیلمه‌لی‌دیر.
۱۲. تجارتی هر جور واسطه‌لرله گئنیشلندیرمک و خالقین مادی حیاتینی یاخشیلاشدیرماق اوچون ایشسیزلیک علئیهینه قطعی تدبیرلر گؤرولمه‌لی‌دیر. اقتصادی حیاتین و تجارت ایشلرینی ائله آپارماق لازیمدیر کی، عموما تجار، خصوصا خیردا و اورتا آلوئرچی و اصناف اقتصادی چتین¬لی¬یه راست گلمه‌سین. بوتون مملکتده اقتصادی دیریلیک (اینکیشاف) جانلانسین، بوتون خالقین مادی حیات شرایطی یاخشیلاشسین. ۱۳.
پولون قیمتدن دوشمه‌سی‌نین قاباغینی آلماق اوچون تدبیرلر گؤرولمه‌لی‌دیر
. ۱۴. زحمتکئش و یوخسوللارین اشتراکیله (فابریک‌لر) شرکت‌لر و خیردا کارخانا‌لار یاراتماق و مؤوجود دستگاهلار و ال کارخانا‌لارینا کؤمک ائدیب اونلارین ایفلاسدان قورتولما‌لارینا همت صرف ائتمهلیدیر.
15. صنایعین ترقیسی و تکامولونو سرعتلندیرمک، کارگرلرین وضعیتینی یاخشیلاشدیرماق مقصدیله آشاغیداکی ماده‌لری قانون شکلینه سالماق لازیمدیر:
آ) بوتون اؤلکه‌ده ۸ ساعت‌لیق ایش گونو تعیین ائدیلمه‌لی و اصنافی (صینیف‌لری) ایشه متناسب علاوه مزد وئریلمهلیدیر.
ب) فعله، قوللوقچو و متخصص‌لر اوچون اجتماعی بیمه قانونو یارادیب، حیاتا کئچیرمه‌لی‌دیر.
ج) ۱۴ یاشینا قدر اوشاقلارین ایشله‌دیلمه‌سی قاداغان ائدیلمه‌لی‌دیر. ۱۴ یاشیندان ۱۸ یاشینا قدر اولان اوشاقلار اوچون ایش مدتی ۷ ساعتدان آرتیق اولماما‌لی‌دیر.
د) یئتیم و احتیاجی اولان ایشدن چیخاریلیب، کوچه‌لرده قالماماسی اوچون دؤولت حسابینا خصوصی یئتیم‌خانا‌لار آچماق و مکتب‌لرده یوخسول اوشاق‌لارا تحصیلی داوام ائتدیرمک اوچون اونلارا پولسوز پالتار و یئمک وئریلمهلیدیر
. ائ) ۱۴ یاشیندان ۱۸یاشینا قدر اولان اوشاقلار خصوصی صنعت مکتبلری آچیلما‌لی‌دیر. بورادا اوشاقلار گونده ۴ ساعت ایشلمکله، صنعت اؤیرنمه‌لی و ۴ ساعت دا اوخوما‌لی‌دیر.
ف) تئزلیکله خصوصی زحمت قانونو وضع ائدیلمه‌لی‌دیر
. گ) بوتون کارگرلر و مستخدملرین (کادر) حقوقلاری محفوظ اولماق شرطیله هفته‌ده بیر دفعه استراحت گونو، آزادلیق گونلری، میللی و دینی بایراملاردا استراحت و مرخسلیک (معزونیت) وئریلمه‌لی
. ه) حامیله آروادا‌لار وضعی-حمله (دوغوشا) ۱ هفته قالمیش وضعی-حملدن ۱ هفته سونرایا قدر مرخسلیک وئریلمهلیدیر. بوتون حقوقلاری محفوظ اولماق شرطیله. ۱۶
. خالقین منافعینی نظره آلماق شرطیله وئرگی اصولونا یئنی‌دن باخما‌لی و هر وطنداشین اقتصادی وضعیتینه و گلیرینه گؤره وئرگی تعیین ائدیلمه‌سی، غیری مستقیم وئرگی‌لر باجاردیقجا آزالما‌لی‌دیر. ۱۷
. گؤستریلن اقتصادی تدبیرلری حیاتا کئچیرمک اوچون سرمایه ایله آذربایجان میللی بانکی تشکیل ائدیلمه‌لی‌دیر.
فلاهت حاقیندا
آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی آذربایجانین کندلی‌سی‌نین آج، یوخسول حالا دوشمه‌سی‌نین گناهینی ایندی¬یه قدر کندلرده اولان فئودال (دربئی‌لیک) اصولوندا گؤرور و بونا گؤره فیرقه حساب ائدیر کی،
۱۸. تئز بیر زاماندا کندلی ایله ارباب مناسبتینی معین ائتمک‌دن اؤترو خصوصی قانون وضع ائدیلمه‌لی‌دیر. دؤولت یئرلرینی کندلی‌لرله پولسوز اولماق شرطیله پایلاماق لازیمدیر. همچنین استبداد دؤورونون طرفداری اولان و آذربایجانی قویوب، قاچمیش ایری ملکه‌دارلارین املاکی مصا‌دره اولونوب، کنلی‌لرین اختیارینا وئریلمهلیدیر.
۱۹. کندلی‌لر فلاهتی جانلان‌دیرماق، اکینجیلیگی آرتیرماق مقصدیله اوزون مدتلی و تزه تنزیل ایله بورج وئرمک اوچون بانک سیستئمی و شرطینی ده¬ییشدیریب، اونو احتیاجی تأمین ائتمه‌یه قادیر بیر حالا سالماق لازیمدیر. ۲۰
. بعضی ارباب‌لار طرفیندن تحمیل ائدیلن ایش بی¬رحمانه وئرگی‌لر گؤتورولمه‌لی‌دیر ائله شرایط یاراتما‌لی‌دیر کی، کندلی اؤز محصولو ایله عائله‌سینی اداره ائدیب، انسانا لاییق اولان حیاتی قورا بیلسین. ۲۱
. فلاهت ایشینی نظاما سالماق، زحمتکئش کندلی‌نین وضعیتینی یاخشیلاشدیرماق اوچون کندلرده کندلی جمعیتی یاراتما‌لی‌دیر. بو جمعیتلری کندلی‌لرین اؤزلری اداره ائتمهلیدیر.
۲۲. کندخدا‌لار کندلی‌لرین آراسیندان سئچیلمه‌لی‌دیر. ۲۳
. فلاهتی معاصر علم و صنعتین بؤیوک موفقیت‌لری اساسیندا قورماق اوچون دؤولت کندلی‌لره تراکتور و سایر فلاهت ماشین‌لاری ایله کؤمک ائتمهلیدیر.
۲۴. ژاندارم و دؤولت قوللوقچولاری‌نین اؤز مقاملاریندان سوء-استفاده ائدیب، کندلی‌لرین وار-یوخ‌لارینی اللریندن آلمالارینا یول وئریلمه¬مه‌لی‌دیر.
۲۵. آذربایجان کندلی‌سینی قوراقلیق و سوزولوق قورخوسوندان قورتارماق اوچون دؤولت حسابینا چئشمه‌لر وجوده گتیریب، آرتئزین قویولاری قازدیرماق و اونلارا چایلار و گؤللرین سویوندان لازیمینجا استفاده ائتمک امکانی وئریلمه‌لی، بو یوللارلا فلاهت محصولونو آرتیرما‌لی و کندلی‌نین وضعیتینی یاخشیلاشدیرما‌لی‌دیر
. معاریف حاقیندا
آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی ساوادسیزلیق و جهالتله مبارزه ائتمک اوچون خالق معاریفی حاقیندا آشاغیداکی وظیفه‌لری ایره‌لی سورور: ۲۶
. مجلیسی-شورایی-میللی طرفیندن تصویب ائدیلن تعلیمات مجانی (پولسوز) و اجباری‌نین (مجبوری) سریع بیر صورتده اجراسینی طلب ائدیریک.
۲۷. آنا دیلی، میللی مدنیتین ترقیسی اوچون قدرتلی بیر واسطه‌دیر. اونا گؤره ده بالا‌لاریمیز بیلاتأخیر ایستر دؤولتی و ایسترسه خصوصی مدره‌سه‌لرده اؤز آنا دیلیمیزده تدریس ائتمهلیدیر. بونون اوچون بیلاتأخیر درس کیتابلاری و سایر تدریس لوازیماتی حاضرلاماق لازیمدیر. آذربایجاندا یاشایان باشقا میللتلر کوردلر و آسوری‌لرین ده اؤز آنا دیلینده مدره‌سه آچماق حاق و اختیار ایله فیرقه‌میز کامیلا موافق‌دیر. ۲۸
. یاشلیلاری ساوادلاندیرماق و اونلارا معین و خصوصی بیلیک وئرمک اوچون بوتون شهر و کندلرده آیریجا مکتب‌لر و صنعت ائولری آچیلمیش‌دیر. بو مکتب‌لرده مادی سهولت و تحصیل شرایطی یاراتماق و اونلاری معلم جهتدن تأمین ائتمک اوچون خصوصی تدبیرلر گؤرمک لازیمدیر. ۲۹
. ابتدای مکتبدن توتموش آلی مکتبه قدر بوتون درس کیتابلاری و (تدریس) برنامه‌لرینه (پروقرام‌لارینا) یئنی‌دن باخما‌لی، استبداد، و ظلم تبلیغ ائدن سؤزلر نه وارسا اونلاردان چیخاریلیب، آتیلماسی و تزه نسلی دئموکراسی و آزادیخواه روحدا تربییه ائتمک اوچون تزه درس کیتابلاری و برنامه‌لر یارادیلما‌لی‌دیر.
۳۰. شهرلرده و کندلرده معاریف و علم تشکیلاتلاری‌نین سایی آرتیریلما‌لی، کیتاب‌خانا‌لار، قرات‌خانا‌لار تشکیل ائدیلمه‌لی. اها‌لی اوچون منتظم صورتده و پولسوز کونفرانسلار وئریلمه‌لی، علم و فرهنگ واسطه‌سیله خالقیمیزین اجتماعی نقصانلارینی آرا‌دان آپارماقدان اؤترو مبارزه‌یه جلب ائتمهلیدیر. یئنی نسلیمیزی مهو ائله‌ین تیریاک‌خانا‌لار، اخلاق‌سیزلیق ائولری و قمارخانا‌لار آرا‌دان گؤتورولمه‌لی‌دیر.بوتون بو ایشلردن مقصد خالقین گؤزونو آچماق، اخلاق و معنویتی یوکسلتمه‌یه، اونو وطنین استقلا‌لی و آزادلیغینی ساخلاماق و قوروماق اوچون جدی مبارزه‌لره حاضرلاماقدان عبارت‌دیر.
خالق صحیه سی
خالقین ساغلاملیغی، اونون حیات مبارزه‌سی اوچون مهم شرط‌لردن‌دیر. بونا گؤره ده عمومون صحیه قئیدینه قالماغی آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی بؤیوک مسئله‌لردن بیلیر. او خصوصدا آشاغیداکی تدبیرلرین حیاتا کئچیریلمه‌سینی طلب ائدیر. ۳۱
. مؤوجود ناخوشلوقلاری ساغالتماق کافی دئییل. امرازین قاباغینی آلماق اوچون جدی تدبیرلر گؤرمک لازیمدیر.
۳۲. کوچه‌لرده، بازارلاردا، ائولرده ناتمیزلیگه، چیرکابا، پینتی‌لیگه یول وئریلمه-مک اوچون تدبیرلر گؤرولمه‌لی‌دیر
. 33. قیزدیرما-تیترتمه (مالئریا) علئیهینه جدی مبارزه آپارما‌لی‌دیر. بو کیمی مرضلری تؤره‌دن سبب‌لر آرا‌دان قالدیریلمالیدیر. باتاقلیق‌لار قورودولما‌لی، باغلار و آغاجلارین سایی آرتیریلما‌لی.
۳۴. کئچللیک، تراخوما و سایر مسری ناخوشلوقلاری آرا‌دان قالدیرماق اوچون دؤولت جدی تدبیرلر گؤرمه‌لی و بو ایشه مادی و معنوی کؤمک‌لیک یئتیرمه‌لی‌دیر.
۳۵. اها‌لیه گونده‌لیک حیاتیندا لازیم اولان معلوماتی وئرمک اوچون کونفرانسلار تشکیل ائتمه‌لی، رادیو واسطه‌سیله خالقی باشا سالما‌لی و بو مقصدله کیتابچا‌لار نشر اولونما‌لی‌دیر.
۳۶. گله‌جک نسلین تربیه‌سی اوچون شهرلرده و کندلرده کؤرپه‌لر و یاشلی اوشاق‌لارا مخصوص جمعیت‌لر و دؤولت حسابینا تربیه ائولری آچیلما‌لی‌دیر
. ادبیات، اینجه¬صنعت، مطبوعات
۳۷. خالقین معنوی، روحی قیداسی اولان ادبیات و صنایع ظریفه‌نین ترقیسی اوچون هر بیر شرایطی یاراتماق لازیمدیر. بو مقصدله تبریزده آذربایجان یازیچیلاری و هنرورلر جمعیتی تشکیل اولونما‌لی‌دیر. بو جمعیت‌لرین آذربایجانین باشقا شهرلرینده و کندلرینده شعبه‌لری اولمالیدیر.
۳۸. یازیچی و هنر صاحب‌لری‌نین زحمت و نظاما سالان یارادیجیلیق حقوقونو تأمین ائتمک اوچون دؤولت بودجه‌سیندن کافی مقداردا کؤمک تخصیص ائدیلمه‌لی، هنرورلرین وجودا گتیردیگی اثرلرده پاداش وئریلمهلیدیر. ۳۹
. نقاشلیق، مجسمه¬سازلیق و موسیقی ساحه‌سینده آذربایجان خالق یارادیجیلاری‌نین ابدی صنعت‌لرینی ساخلاماق مقصدیله دؤولت طرفیندن موسسیسه‌لر و کارگاهلار وجوده گتیرمه‌لی و اوستادلارین علی‌نین آلتیندا استدادلی جاوانلار صنعت اؤیرنمه‌لی‌دیر. ۴۰
.آذربایجان دیلینده کیتاب نشرینه مانع اولان آداملار وطن خائنی و خالق دوشمنی کیمی مسئولیته آلینمالیدیر. ۴۱
. معلم‌لرین، دؤولت ایداره‌لرینده ایشله‌ین خیردا مأمورلارین معاشینی تأمین ائتمهلیدیر.
۴۲. تئاترین بؤیوک اجتماعی تربیه اوجاغی اولدوغونو نظره آلا‌راق، تبریز و باشقا آذربایجان شهرلرینده اولان تئاترلارین مخاریجی (خرج‌لری) دؤولت طرفیندن تأمین ائدیلمه‌لی‌دیر.
میللی مسئله
۴۳
. ایران مملکتی‌نین داخیلینده یاشایان هر بیر میللتین داخیلی مختاریت و اؤز مقددراتی تعیین ائتمک حقوقو ایالت و ویلایت انجومنلری واسطه‌سی ایله تأمین ائدیلمه‌لی‌دیر.
۴۴. آذربایجانلیلار کیمی خصوصیته مالیک اولان ایران خالقلاری اجتماعی تشکیلاتلار و دؤولت اداره‌لرینده میللی دیللر مانعه¬سیز اولا‌راق ایشلدیلمه‌لی‌دیر. محاکمه ایشلری
۴۵. رضا شاه دؤورونده هقابازلیق و زورلا کئچیریلمیش بوتون ارتجاعی قانونلار لغو ائدیلیب، اونون عوضینده آزادلیق و دئموکراتلیغا اویغون قانونلار وضع ائدیلمه‌لی، قاضی‌لرین استقلا‌لی قطعی صورتده تأمین اولونما‌لی‌دیر. شهربانی و ژاندارم مأمورلاری‌نین اجتماعی ایشلره قاریشما‌لارینا جدی سون قویولما‌لی‌دیر
. ۴۶. محکمه‌لر هر جور تضییقدن آزاد اولما‌لی و آنجاق عدالت و حاقا آرخالانما‌لی، سیاسی و مطبوعات محکمه‌سی هئیت (منسیفه) حضورو ایله اجرا ائدیمه‌لی‌دیر. محکمه‌لرده ایشلر چوخ سریع بیر صورتده انجام وئریلیب، متهیم‌لری بیلاتکلیف ساخلاماق جرم محسوب اولونما‌لی‌دیر. محکمه و مدعی العمومون رسمی امری اولما‌دان هئج بیر کسین ائوینه گیریب، تفتیش ائتمک اولماز. شهربانی و ژاندارم معزنون اولدوغو اشخاس انضباط تریقیله ۲۴ ساعتدان آرتیق توقیفده ساخلایا بیلمز. گناه‌سیز حبس و توقیف‌لر جرم حساب اولونوب، اونا مرتکیب اولانلار جزالانما‌لی‌دیر.
۴۷. کئچن جنایتکارلاری محکمه‌یه جلب ائدیب و اونلارین ۲۴ ایللیک حساب‌ارینا یئتیشیب، جرم‌لری اثبات ائدیلرسه، فورا جزالانما‌لی‌دیر. ارتش (اوردو) حاقیندا ۴۸
. ارتشین اصلاحی و اونون دئموکراتیک اؤلکه‌یه لاییق بیر ارتش کیمی اداره اولونان مناسب بیر وضعه سالینماسی، همچنین نظام وظیفه قانونو خالق نفینه ده-ییشیلمه‌سی لازیمدیر. ۴۹
. آذربایجانین تاریخی یادیگارلارینی حفظ ائتمک اوچون میللی بیر موزئی وجودا گتیرمک لازیمدیر.