چوخ آز آدام سیاستچی اولا بیلر،
لاکین سیاست‌چیلرین عمللر‌ینه قیمت وئرمه‌یه هامینین حاقی وار……
آذربایجان
دموکراتیانین مدافعه سی اوغروندا
یئر کوره‌سی‌نین مختلیف یئرلرینده یاشاما‌لاریندان آسیلی اولمایا‌راق هربیرمیللتین سیاسی ومیللی تشکیلاتلارینین، آیری-آیری فردلر‌ینین، سیاسی مباریزلرینین سونونجو دایاناجاغی سیاسی حاکمیتین برقرار اولوماسی ایله اساسلانیر. حقوق دؤلتینین یارانماسی و مدنی جمعیتین قورولماسیندان اؤنجه، بویولدا چالیشان قوروملارین دموکراتیک اساسلارا نئجه حؤرمتله یاناشما‌لاری اساس
شرط دیر.
دمکراتیک ده یه رلری و پرینسیپلری میللتینه وعده ائدن مبارز تشکیلاتلار و یا سیاسی مبارزلر حاکمیته گلمه‌دن اؤنجه اؤزلرینین دموکرات اولدوقلارینی سیاسی داورانیشلاریندا و یاناشما‌لاریندا گؤسترمه‌لیدیرلر.عکس حالدا اونلارین واسطه‌سی ایله قورولا‌جاق سیاسی حاکمیت کهنه‌سی ایله هئچ نده فرقلنمییب، او دا آنتی‌دمکراتیک بیر حاکمیت اولاجاقدیر.
دونیا‌داکی مؤوجود دؤولتلرین چوخونون آنایاسا‌لاری دموکراتیک پرینسیپلر اساسیندا یازیلمیش‌دیر. اما همن پرینسیپلرین اجرا مکانیزملری و اونلارا نظارت ائدن قوه لر دمکرات اولمادیق‌لارینا گؤره ارتجاعی بیر قوه‌یه چئویریلیرلر. حاکمییه ته گلمه‌دن، دیگر سیاسی قوه‌لری مختلیف دوشونجه‌لره گؤره ائتحام ائتمک نه تکجه اؤزو اؤزلوگونده آنتی‌دموکراتیک بیر آتدیم‌دیر، ائله‌جه‌ده دوشونه‌رکدن و یا دوشونمه‌دن مووجود آنتی‌دموکراتیک دؤلتین ده یرمانینا سو توکمکدن باشقا بیر شئی دییلدیر.ائله ارتجاعی مرکزی حاکمیتلرین سیاسی منفعتلری ده اوندا دیر کی، دمکراتیک حاکمیت اوغروندا مباریزه آپاران قوه‌لر بیر-بیریلر‌نین جانینا دوشوب، سیاسی گوج توپلاماق یرینه سیاسی قوه‌لری آرادان قالدیرماقلا مشغول اولسونلار .
مستقیل ،آزاد و دئموکراتیک دؤولتین وطنداشلاری او زامان سربست و اجتماعی-اقتصادی رفاه، صلح و امین-آمانلیق ایچری‌سینده یاشایا بیلر کی، اونلارین قاباقجیل اینسانلاری دموکرات اولسونلار. عکس حالدا بئله قوه‌لر اؤز میللتی‌نین اعتیبارینی هئچ زامان قازانا بیلمییه‌جکلر.
سیاسی حاکمیت اوغروندا مبارزه نین ان اؤنملی جهتلریندن بیریسی ده اوندان عبارتدیر کی، ظلم آلتیندا یاشان میللت اؤزونون قاباقجیل سیاسی-میللی تشکیلاتلارینین سیاسی ییغینا‌جاق‌لارینین دموکراتیک فورمادا ایداره اولونماسینین شاهیدی اولسون. اگر بیر قوروم ایللر بویو اؤزونون سیاسی-تشکیلاتی دؤورونده بیر دفعه‌ده اولسون دئیه دموکراتیک ییغینا‌جاق‌لار کئچیرمه قابیلیه تینی نمایش اتدیر مه یبدیرسه ،اونلار اؤز میللتی‌نین ایچری‌سینده حؤرمت قازانیب حاکمیته گله بیلجکلرمی ؟
بئله قوروملار هانسی سا بین الخالق مناسیبتلرین استیقامتلرینی تعیین ائدن گوجلرین حیمایه سی آلتیندا حاکمیته چاتارلارسا ! چاتسینلار، اما گؤره‌سن اوندا بیزیم میللتیمیزه وعد ائتدیگیمیز دموکراتیک دؤلت ایله بو گونکی کرکوک تورک میللتی‌نین میللی وارلیغینی دانان عراق دؤولتی ایله، اونلاردان نه کیمی فرقلری اولاجاقدیر ؟
بو یازینین مقصدی آذربایجانلیلارین آزادلیغی اوغروندا مباریزه آپاران قوو‌لرینین و سیاسی-میللی تشکیلاتلارین فعالیتلرینی آنالیز ائتمک دئیل .اما حاقلی اولاراق بیر مسئله نی بیزیم میللی وار‌لیقیمیزین وارلیغی قدر اهمیتلی اولدوغونو نظره آلمالییق. بئله کی بو گونکی میللی مجادیله‌میزده مختلیف دوشونجه‌لرینین مؤوجودلوغونا باخمایاراق ،بو ایده یا‌لاری حیاتا کئچیرمک ایسته‌ین میللی-سیاسی قوه‌لرین آیری-آیریلیقدا سیاسی دوشونجه‌لرینی حیاتا کئچیریلمه‌سینده اولدوغو قدر ده گوجلو اولمادیقلارینی قبول اتمه لییک.
بئله حالدا سوال اولونور نه اوچون؟ بیزلر گوچ توپلاماق یئرینه بیر-بیریمیزی ،سیاسی میللی شخصیت‌لریمیزی و ائله‌جه‌ده بو قدر ضعیف اولان میللی-سیاسی تشکیلاتلاریمیزی ائتهام ائتمکله مشغول اولوروق ؟ میللتیمیزه وعده ائتدیگییمیز دموکراتیک دؤلت قورولما‌دان اونون حقوقی حاکمیت اورگان‌لارینی یارتما‌دان ، عدالتلی محکمه سیستئمی برقرار اولما‌دان ، قورولا‌جاق دموکراتیک دؤولتین میللی مجلیسینی میللت اؤزو سئچمه‌دن ، آنتی دئموکراتیک حرکتلره یول وئرمک ، ماهیت اعتباری ایله بو گونکی تهران رژیم یندن هیچ نده فرقلنمیر.
مسئله یه ئوتری ده اولسا آیدینلیق گتیرمک اوچون آذربایجان مللی حرکاتینین آنلایشینی بیر داها یازیلی فورمادا بیان ائتمک ضروری دیر:
آذربایجان مللی حرکاتی مشخص بیر حزب، تشکیلات و یا سیاسی بیر قوروم دئیل. بو حرکات چوخ گئنیش و ئؤزؤنه مخصوص مللی–تاریخی مجادیله یه مالک اولان خالق ایستکلری ئؤزرینده قورولموش بیر جریاندیر . اونون : حقوقی، سیاسی، مدنی، اجتیماعی ،اقتصادی و مؤلکی ایستکلری(طلباتلاری) دمکراتیک و دینج (صلح) اساسلارلا سؤیکه نیر. بو ایستکلره اساسلاناراق مرکزی حاکمیتله ئؤز مناسباتلارینی تعیین اتمک عزمینده دیر .
بو جریانی چوخ اوزون مصافه لی بیردمیر یولونادا اوخشاتماق اولار. بو یولون چوخ گؤجلؤ آذربایجان مللی حرکاتی آدلی بؤیؤک بیر لوکموتیوی واردیر. یول بیر دیر، آما بو یولون قاطارینین مختلیف سرنیشنلری و مختلیف دایاناجاقلاری واردیر. بو پروسه ده ایشتراک ائدن مختلیف سیاسی-مللی قوروملار بو یولون سرنیشینلری و اونلارین سیاسی –مللی پروقراملاری بو یولون دایاناجاقلاری دیر.
بو یولون ، ائله جه ده بو قاطارین ، نهایت بو مللی-سیاسی جریانین بیرصاحبی واردیر. اودا آذربایجان تورک مللتی دیر. هر بیر سیاسی-مللی قوروم ویا مللی فعال حاقلی اولاراق، ئؤز دؤشؤنجه سی و سیاسی-مللی طلباتی حدینده بویولون ایشتراکچی سیدیر. ائله دمکراتیک دؤشؤنجه لره اساسلاناراق بو یولدا کیمسه کیمی ،نه یه سه خاطیر دامغالایب کنارلاشدیرماق حقوقونا مالیک دئیل و اگر بئله حال واردیرسا بو ئؤزؤ ئؤزلؤینده آنتی دمکراتیک بیر حرکتدیر. بین الخالق حقوق نورمالارینا اساسلاناراق مقدراتینی تعیین ائتمک پرینسیپی، خالق آزادلیق حرکاتینی اساس طلبیدیر.همن پرینسیپ بئش ماده دن عبارتدیر: حقوقی-سیاسی، مدنی،اقتصادی ،اجتماعی ومؤلکی. بو ماده لر یوخاریدا گؤستریلمیش قاطارین دایاناجاقلاریدیر.هر هانچی بیر قوروم ویا ملی فعال طلباتلاری قدر بو قاطارین سرنیشنی اولا بیلرلر.
هر بیر میللتین دیلی اونون میللی وارلیغینین اساس محوری‌دیر. ائله‌جه‌ده بیز آذربایجان تورک‌لر‌نین ده آنا دیلیمیز اولان آذربایجان تورکجه‌سی میللی وارلیغیمیزین اساسینی تشکیل دیر. ایللر بویو ایران مرکزی حاکمیتی طرفیندن مکتبلرمیزده تدریسینه قاداغا قویولماسینا باخمایاراق آتا بابا‌لاریمیز دئییم‌لرینده ، آنا‌لاریمیزی لایلا‌لاریندا و ائله‌جه‌ده دیرلی یازیچی‌لاریمیزین، شاعرلریمیزین قیمتلی اثر‌لرینده بو زنگین دیلی قورونوب ساخلانمش‌دیر. اما تأسف‌لر اولوسون کی، آخیر زامان‌لار بعضی |” میللی فعاللاریمیز ” دوشونه‌رکدن و یا دوشونمه‌دن ادبی باخیمیندان زنگین دیلیمیزین مضمونونو گراماتیک جهتدن سویه‌سینی آشاغی سالیرلار. بئله کی بعضی‌لری دانیشقلاریندا، یازی‌لاریندا زنگین آذربایجان تورکجه‌سینی آنادولو تورکجه‌سی ایله قاریشدیریرلار.
طبیعی دیر کی، مختلیف تورک میللتلر‌نین مختلیف تورک دیللر‌نین مؤوجودلوغو هر بیر تورک اؤولادینی سئویندیریی کیمی بیز آذربایجان تورکلرینیده سئویندیریر. بؤیوک ممنونیتله قید اتمه لییک کی بو دیل‌لرین ایچری‌سینده آذربایجان تورکجه سی ان زنگینی‌دیر.
معاصر آنادولو تورکجه‌سی‌نین( تورکییه تورکجه‌سی‌نین) اساس‌لارینی ایشلمیش ائرمنی ( آکوپ مارتایان دیلاچار) طبیعی کی تورک دیلی اوزره یاخشی متخصیص اولا بیلردی.آما بو اونا دلالت ائتمز کی، بیز اؤز زنگین، و واله ائدیجی دولغون آذربایجان تورکجه‌میزی باشقا دیل ایله قاریشدیراق. گؤره‌سن بؤیوک شاعریمیز اوستاد شهریار یاشاسایدی بیزه نه دئیردی ؟
حؤرمتلی اوخوجو ، یوخاریدا گؤستریلن مقاملار یقین کی سیزینده تفکؤرؤنؤزده بیر سوال یارا‌دیر، بو دوروملا بیز هارا گئدیریک ؟ دئموکراتیا بو دورمو ؟
گؤره‌سن دموکراتیک پروسسئلرین اینکیشافینی انگه‌له‌ین عاملیللر نه له ردیر؟و یا کیم لردیر؟ بیر-بیریمیزی دوشونجه‌لریمیزه گؤره محکمه قورما‌دان ائتحام ائدیریک، آزادلیغی اوغروندا موباریزه آپاردیغیمیز دموکراتیک دیرلرین پرینسیپ‌لرینی میللتیمزه آچیقلاماق یرینه و هردن ده یئری گلنده همن پرینسیپلری آیاق آلتینا آتیب بؤیوک ممنونیتله تاپدالاییریق…
ظلم آلتیندا یاشایان بوتون میللتلر، ائله‌جه‌ده آذربایجانلیلاریندا مباریزه‌سنین زیروه‌سی حقوق دؤولتی و دموکراتیک جمعیتین یارانما‌سیندان عبارتدیر. بین الخالق حقوقون اساس پرینسیپلر‌یندن اولان برابر حقوقلوق پرینسیپینه گؤره بوتون میللتلر برابر حقوقا مالیکدیرلر. هئچ بیر میللتین بیزیم میللتیمیزه اوستونلوگو اولمادیغیندان بیزیم میللتیمیزینده هئچ بیر میللته اوستونلوگو یوخدور.دموکراتیک ده یرلره حؤرمتله یاناشماق هر بیر قاباقجیل اینسانین اساس وظیفه‌سی‌دیر. دموکرات اولماق دوشونجه‌سی سیاست بازلیغلاا مشغول اولماق دوشونجه‌سینه موغاییردیر.سیاست بازلیقلا مشغول اولوب اوزونو گوندمده ساخلاماق ایسته ینلر یقین اؤزلریده بیلیرلر کی، ملت اونلارا حؤرمتله یاناشمایا‌جاق‌دیر.
بو یازینین عرصه یه گلمه‌سی‌نین اساس سببلریندن بیری ده سیزلره تقدیم اولونان آشاغیداکی یا‌زیدان عبارتدیر. بئله کی،میلاددان اؤنجه 430-جی ایلده یوکسک سویه‌ده دموکراتیک دیرلر اساسیندا چیخیش ائدن آتئن شهر جومهوریت باشچیلااریندان اولان پئریکیلین چیخیشی اونو گوستریر کی دموکراتیک جمعییت قورماق اوچون، تاریخه دفعلرله مراجعت اتمک لازیم دیر .
یقین کی بو یازی آذربایجانلیلارین میللی مجادیله پروسه سینده ایشتیراک ائدن مختلیف دوشونجه‌لی جریان‌لارا ،قوه‌لره ، تشکیلاتلارین دموکراتیک دیرلره حؤرمتله یاناشما‌لاریندا و بیر-بیرلرینی فیکیر آیریلیق‌لارینین مؤوجودلوغونا تولیرانتلیقلا یاناشما‌لاریندا یاردیمچی اولاجاقدیر.
پرویز اورموچو
بین الخالق حقوق آراشیرمالارمرکزی
05-06-2017
آفینا‌لی(آتنلی) پئریکل
دئموکراتیانین مدافعه‌سینه دایر
آتن شهید اوغول‌لارینین دفنینده قبیر اوستو نطق (ق.م. 430-جو ایل)
چوخ آز آدام سیاستچی اولا بیلر، لاکین سیاست‌چیلرین عمللر‌ینه قیمت وئرمه‌یه هامینین حاقی وار……
محاربه‌ده هلاک اولانلارین شرفینه نطق سؤیلمک واختی چاتاندا ناطیق قیسمینده کسانتینین اوغلو پئریکلی سئچدیلر. او، هامی ائشیتسین دئیه، مقبره اؤنونده اوجالدیلمیش میدانچا‌دان بو نطق ایله چیخیش ائتدی…
…بو گون بورادا دفن ائتدیگیمیز قهرمانلارین شانینه تعریفلر سؤیلمه‌یه باشلامازدان اول من شهریمیزی حاضریرکی عظمته یئتیرمیش قورولوش، حیات طرزیمیزین قانون قایدا‌لاری باره‌ده دانیشماق ایستییرم.
…بیز اؤز دؤلت قورولوشوموز اوچون هئج بیر یادائللی قانونلاری نمونه گتیرمه میشیک. عکسینه، بیز نده نسه کیم‌لری ایسه تقلید ائتمکده نسه اؤزوموزباشقا‌لاری اوچون همیشه ئؤرنک اولموشوق. شهریمیزی بیر اوج شخص دئییل، خالقین بؤیوک اکثریتی ایداره ائتدیگینه گؤره دؤولت قورولوشوموز خالق ایداره‌چیلیگی آدلانیر. بیزده شخصی ایشلرده هامی قانونلار اساسیندا عینی حقوقلاردان ایستیفاده ائدیر. دؤلت ایشلرینه گلدیکده ایسه، بیزده هر بیر کس یالنیز لیاقتینه گؤره فخری دولت وظیفه‌لرینه ایره‌لی سورولور، بئله کی، همین شخص معین زومره‌یه منسوب اولدوغونا گؤره دئییل، شخصی فداکارلیغینا گؤره نه فرق‌لنه بیلمیش‌دیر. اگر هر هانسی بیر اینسان دؤولته خیدمت گؤسترمه‌یه قادیردیرسه، یوخسوللوق، اصیل کؤکون اولماماسی، یاخود آشاغی اجتماعی حال اونون فخری وظیفه توتماسینا مانع اولمور.
بیز دؤولتیمیزده آزاد یاشاییر و گونده‌لیک حیاتیمیزدا قارشیلیقلی شبهه لره یول وئرمیریک: قونشوموز اؤز داورانیشیندا شخصی مئیللرینه اویغون حرکت ائدیرسه، بیز اونا پیس گؤزله باخمیریق و اؤز زیانسیز، لاکین قان قارالدا بیله‌جک ناراضیلیغمیزی اونا بیلدیرمیریک.
شخصی مناسیبت‌لریمیزده بیز بیر-بیریمیزین گناهلاریندان کئچسک ده، اجتماعی حیاتدا قانونلاری هئچ واخت پوزموروق، با‌شلیجاسی اونا گؤره کی، بیز قانونلارا حؤرمتله یاناشیریق، حاکمیته و قانونلارا، علل خصوصدا اینجید‌لنلرین مدافعه‌سی اوچون قویولموش قایدا‌لارا، هابئله یازییا آلینماسا‌لار دا، پوزولماسینی عیب سایدیغیمیز قانونلارا تابع اولوروق…
…رقیب‌لریمیز ده اؤز تربییه اصول‌لارینا اساساً اؤز جاوانلارینین متانتینی لاپ کیچیک یاشلاریندان سرت انتظامین کمکی ایله محکم لندیرمه‌یه جان آتیرلار، بیز ایسه سربست، بو جور سرت لیکلردن آزاد یاشاییر، بونونلا بئله، بیزه برابر اولان دوشمنه قارشی جسارتله موباریزه آپاریریق…
…بیز گؤز‌للییه اولان مئیلیمیزی ایصرافچیلیغا یول وئرمه‌دن اینکیشاف ائتدیریر و علم لرله معنوی گوجوموزه خلل گتیرمه‌دن مشغول اولوروق. وار دؤلتی بیز بوش بیر لووغالیق خاطرینه دئییل، اوندان فایدا‌لی شئکیلده ایستیفاده ائتدیگیمیزه گؤره قیمت‌لندیریریک.
بیزده یوخسو‌لوغو اعتراف ائتمک هئچ کس اوچون روسوایچیلیق ساییلمیر، لاکین بیز ان بؤیوک روسوایچیلیغی اؤندا گؤروروک کی، اینسان اؤز امگی ایله بو روسوایچیلیغدان قورتولماغا چالیشماسین.
بیزده ائله آداملار وار کی، عینی واختدا هم اؤز ایشلری ایله، هم ده اجتماعی ایشلرله مشغول اولورلار. لاکین قالان وطنداش‌لارین هر بیری اؤز پیشه‌سی ایله مشغول اولسا دا، سیاستدن یاخشی باش چیخاریرلار. چونکی یالنیز بیزده اجتماعی فعالیتله مشغول اولمایان غئیر‌تلی وطنداش دئییل، گرک‌سیز آدام ساییریق.
بیز هئچ ده دوشونموروک کی، آچیق مذاکیره دولت ایشلرینین گئدیشینه زیان وورا بیلر. عکسینه، بیز بئله حساب ائدیریک کی، هر بیر لازیمی قرار لئهینه و علئیهینه چیخیشلارین کمکی ایله قاباقجا‌دان حاضرلیق گؤرولمکله قبول اولونما‌لی‌دیر.
چوخ آز آدام سیاستچی اولا بیلر، لاکین سیاست‌چیلرین عملرینه قیمت وئرمه‌یه هامینین حاقی وار…
باشقا‌لاریندان فرقلی اولاراق بیز جسارت صاحبی اولماغیمیزا باخمایاراق پلانلاریمیزی قاباقجا‌دان اساسلی صورتده دوشونوب یالنیز بوندان سونرا ریسک ائتمه یی اوستون توتوروق؛ باشقا‌لاریندا ایسه نادا‌نلیق اؤتکم بیر جسارت، آییق مؤلاحیزه ایسه قعطیت سیزلیک تؤره‌دیر. یالنیز او آداملاری حقیقی ایگید سایماق اولار کی اونلار دردین ده، سئوینجین ده نه اولدوغونو یاخشی بیلیرلر و محض بونو بیلد‌یکلرینه گؤره تهلوکه‌لردن قورخوب چکینمیرلر…
…بیر سؤزله، من اسرار ائدیرم کی، شهریمیز بوتون ائللادا اوچون بیر مکتب‌دیر و گمان ائدیرم کی، بیزلردن هر بیریمیز ان مختلیف حیات شرایط‌لرینده اؤز شخصی کئیفیت لرینی آسا‌نلیق و اینجه‌لیکله تصدیق ائده بیلر…
…بونا گوره ده من شهریمیزین شان شهرتی باره‌ده بو قدر گئنیش دانیشدیم. من هم ده اونو گؤسترمک ایستییردیم کی، بیز اؤز مباریزه‌میزله بو جور ثرو‌تدن محروم اینسانلارین مدافعه ائتدیگین‌دن داها بؤیوک بیر شئیی مدافعه ائدیریک…
… و شهریمیزین عظمتینه گؤره فرحله نرکن اونوتمایین کی، بو شهری شرف حصصیندن ایلهام آلان، وطندا‌شلیق بورجونون نه اولدوغونو بیلن و اونو وجدانلا یئرینه یئتیرن اینسان‌لار یاراتمیشلار…
(ق.م. 430-جو ایل. پئریکل).
بین الخالق حقوق آراشدیرمالار مرکزی