وشاقليخ چاغلاريندا هر زامان اؤننان بير شئ آلاندا،بيراز دايانارديق يا حتى اوتورارديق كى باشیندان گئچن لردن بير حيكايت دئسين.
او قوجالينجاق،داش معدنلرينده چاليشميشدى.اؤزون ايلره يئر آلتيندا -اوستونده چاليشماق نتيجه سينده او قدر توز تورپاقا معروض قالميشدى كى سينه سى آرادان گئدميش حسابيندای ایدی. بعضى واقتلار ياريم ساعاتا ياخين اؤسگوره ردى.ايشدن توشه نده ن سونرا دا گليب بير كيچيك بقال توكانى قويموشدو کی اؤزو عائله سينين باشين ساخلاسين.
بيرگوْن ايرضايا دئديم:مشهدى آلله ورئردى نيه بيمه اؤلمويوب؟ نجور به 40 ايله ياخين معدنلرده چاليشيب،ايندى نه “بازنيشسته” ليخ حقوقو وار و نه درمان اولماغينا ساغليخ بيمه سى ؟
ايرضا گولومسويه رك دئدى:گنه سن مشهدى آلله وئردى نن دانيشماق و اؤنون ياشایئش حكايه لريندن ائشيدمك ايستيرسن.هاوا ايستى دير،گئدخ بير نوشابه يا ميوه سويو ايچيب و بو بهانه نن ده سوزو آچيب و مشد آلله وئردى اینن ده دانیشاق.
-اولسون گئدخ.
يولا دؤشدوک. كوچه نى باشا سارى گئده- گئده ده دوشونوردوم كى آلله وئردى نين بير بازنشسته لیق حقوقو( ایش بیتمه حقوقو) اولسايدى، قوجاليغيندا بو قدر چتين ليخ چكمَزدى.بلكه بوش توكانين بيراز دولدوراردى،يا كيچيك اوغلو “نبى”يه كى هر زامان كهنه ياماق لى پالتارلار گئيير،بير ايكى دست تزه پالتار- باشماق آلاردى. يا دا اوزو بير خوش دوقتورا گئديب سينه خيشيلتيسين درمان إئلردى.
بو فيكير لرده يديم كى ريضا دئدى:به هارداسان،يئتيرديخ.
مشه آلله وئردى توكانین قاپى سی قاباغيندایدی. او حيطيندن بير گیچیک بؤلوم آييريب ؤزونه توكان ائله ميشدى.كوچه ده ن بير پيله يوخارى چيخدیق سلام وئرديك. توكاندا مشتری يوخودو. مشه آلله ورئردى الى قولتوقدا اوتورموشدو قرارسيز حالدا پنجره دن ائشييه باخيردى. بيزى گؤرجک گوزلرى گولدو. سلاميزين جوابين وئردى. ” ايكى سانديس” دییب، يخچالدان اونلاری گوتوردوک، گئدیب تاختادان دوزديلميش صندلين اوستونده اوتوردوخ. اورگنميشديخ كى بوجوره بير شى لرى ايستيب،اما اوزوموز يخچال دان گوتوره بیلریک. بودا مشه آلله ورئردى نين توکاندا قانونویدی.
هاوا ايستى دى . اورمونون معروف اولان سانديس لرى ده برك ياپيشيردى.ايرضا بوجور يئرلرده مندن اوزلويدو. سانديسى ايچه -ايچه،بيردن دئدى: مشه آلله ورئردى معدن ده چاليشاندا بيمه ایدین؟
مشدى آلله ورئردى بير دوروخدو دئدى: يوخ اوغول.
من دئديم: نيه به؟هرایشچی مگر بيمه اولمویا گره ک؟ اؤزوُن اولمادين يا ائله مه ديلر؟
اؤيُوزدان ايرضا دئدى: بيمه اولماغين فایداسین بيلميردين يا داها آرتیق مگر بيلميردين ايشچى لر تشكيلاتينا عضو اولاندا،يامان گونلرده،اونلار سنين حقي یین قورويورلار؟
الله وردى الينى اوزونه قویوب ايچيندن بير آه چكه ره ك جواب وئردى: نه بیز بيمه اولماق ايسته ديك و نه ده ايش صاحابى بيزى بيمه ائلَمَك ايسته دى.
ايرضا تعجوب نان سوروشدو : نيه ايسته مه ديز؟
-اوغول بيزيم درديميز بير دئيلدى. كاسيب عائله دن چيخميش بير آداميديخ كى نه سواديميز واريدى و نده بیر سوادلى يول گوسترنيميز. حتى بيزى آدام يئرينه قويان دا آزيدى. بيز حقيميزىن نه اولدوغون بيلميرديخ . فيكير ائله ميرديخ كى بيزده بير حاق صاحابيیخ . گلجكيميزى قورويابیلریک. حتى سيز دئديغیز کمی ايشچى تشكيلاتيندان بيري گلیب و بيزه دانيشدى.
ايش صاحابى اونو گوردو اما بير سؤز دئمدى. اونان اوچ-دورد گون سونرا ماللا مچيده دئدى :
بو ايشچى آدينان گلنلرین سؤزونه اويمايين ميلت. اونلار ايش صاحابينان ايشچى نين آرخاسين وورماق ايستيرلر !اونلار كافر و آلاه سيز ديلار. سيزين دين و آخيرتيىیز يانديرماق ايستيرلر.
سونرا ایکیمجی یول گلنده دا بيله سينه يامان دئيب گُوالاديخ . دئديخ بيرده بورا گلسن آياقلاري یین سينديريق. ريضا تعجوب دن دئدى:نيه، به يه پيس سوز دئيردى؟ مه يه بيمه اولوب اونون مزاياسيندان ايستفاده ائله سه يديز ضرر ائلرديز ؟
مشدى آلله ورئردى ائشیک اوزاغا باخاراق دئدى: سيز هله اوشاق سيز. چوخ شئى بيلميرسيز. او زامان كى جماعات سنى آدام يئرينه قويمور،هئچ كيم سنه سايغى گؤرستمیر، سنده بونون داليجاخ سان كى اؤزویون آدام اولدوغونو ثابيت ائلييه سن، بونو هئچ تهر باشارميرسان و ساده جه ، سندن يوخارى اولان بير ماللا، بير ايش صاحابى، بونو سنه وریر، اولارين دا قاباغيندا دورسان، آدام آز -چوخ حيمايتی ده الده ن وره ر. دونيادا اوزوموزو تك ، لزومسوز حيس ائده رديك.
اوسگورمه غى باشلادى. بير اوچ- دورد دقيقه اوسگوره ندن سونرا بيراز راحات اولوب دئدى:بيزيم درديميز،ساوادسيزليخ،نادانلیق،ساده ليغ و يوخسولوقدو. حتى بيزلرده يوخسولوق ميراث اولاراق آتادان اوغولا يئتيرير. مثلا حتى فارسى بيليب ،راديو و تلويزيون و اخبارا دا گولاق آساميرديخ كى آز- چوخدان دنیادان خبریمز اولسون . رابيطه ميز دونياينان بير ايش صاحب و بيرده مولاي ينانیدي. ايش صاحاب چوخ ايشله ديب آز پول وئرمك نن قانى ميزى سوموروردو- و مولادا حياتيميزين يول- يولاجاغين مشخص إئليردى .حتى من بويوك قيزيمى مولانين سوزونن مدرسه دن قايتارديم كى ايندى ده او مولايا لعنت اوخويورام. ايرضا دئدى:نجور اولدو قايتاردين ؟
مشهدى آلله ورئردى بير آه چكه رك دئدى؛بير گون نمازدان سونرا،مولا منى چاغيردى و غضب دن دئدى:آلله ورئردى ائشيتميشم كى به غيرت ، قواد اولوبسان؟
-نيه حاج آقا؟
پرت- پرت دئدى:سنين غيرتين اولسا، قيزی یئن مدرسه يه يولاماسان. قيزي يوللوب سان اوغلانلارين ايچينده درس اوخويور! سنين غيرتين هارادا به؟
اوتانا- اوتانا دئديم:حاجى ايشتيباه اولوب،من بيلمه ميشم،آرواد گوندريب،حتماً قيچلارين سينديررام.
منه بير گوز التى،باخيب سونرا اوزون آيرى يئره چوندريب دئدى:آرواد گوندريب،مسلمانا باخ!
منده گَلديم ائوده .همى آروادى دويدوم،همى ده قيزيمى. قرار قويدوم قيز داها مدرسه يه گئتمه سين. دئديم : ” حاجى آغا منه دئيب بى غيرت،قواد”!
قيزيم اول لر هى آغلاييب قرارسيزليغ إولدو. مجبور اؤلدوم اوچ دورد ِسرى بيله سين دويوم.آرواديم هر گون دئردى قيز آرادان گئدير، قوى اونو مدرسه يه گوندرَك. او اوشاخدى. ايندى نه اوغلان بيلير و نه اوغلانلار اونو بيلَر. لااقل اوچ- دورد ايلدن سورا قاريتاراريق بيلَسين. اما مگر من ماللانین تهمت لرىن تحمل ائلييه بيليرديم .آروادا دئديم : بو غيرت و حيثيت مسله سى دير. لازيم اولسا،قيزى و سنى ده اولدورم . سونرا اوزومو اولدورم كى بى غيرت ليخ و حيثيتسيزليخ ذيلتى آلتينا گئتمه ييم.
قيزى مدرسه دن قايتارديم و بير نچه ايلدن سونرا اره وئرديم گئتدى.اما يانديرماسى بوردادی كى مولانين،منيم قيزيم نان همسين بیر قيزى وارایدی. سونرا بيلديم کی،منه به غيرت ديه-دیه اوز قيزين مدرسه يه گوندرميشدى دانيشگاهدان چيخاندا هامى بيلدى كى نئچه ايلدى بو کیشی ميلتين اوشاقلارين مدرسه دن قايتاریب اوز قيزين مدرسه يه گوندریب دیر.الله اونو شرمنده ائله سين. او منى قيزيمين يانيندا شرمنده ائله دى. ايندى ده قيزيمين نوه سى وار، اما اونو گوره نده او زامانلار ياديما توشور. يئر آچيليب سو اولوب ئيره گيرمه ايستيرم! اولاد شرمنده سى اولماخ چوخ پيسدى.منى اولاد شرمنده سى ائله دى او نامرد.
مشهدى آلله ورئردى بولارى دئدى و اَلينن آخان گوز ياشلارين سيلدى. بيزيم ياشيميز اونان او قدر كيچيكيدى كى اونا تسلى وئرمه غه جوراتيميز اولمادى. اولسون كى بعضى زامانلار اينسان قالير كى نجور تسلى وئرسین. مثلا اينسانين دردينين قاباغيندا، نه دييه كى اونون اوره یه سوووسون؟ بونا گوره ساكيت دايانديخ. بئش -اؤن دقيقه كئچندن سونرا مشدى آلله وئردى سسى تيتره – تتيره دئدى:
دوزدور كى ايش صاحاب، مولا بيزدن سوء استيفاده ائله دى،اما جاهيل آدامنان هر كس سوءاستيفاده ائلير! اينسان گره ك اوز جهالتین درمان ائله سین.